|
پژوهش سکولاریسم و کشب حجاب در ایران
مصطفی کمال آتاتورک در اثراقدامات تدریجی و آشکار توانسته بود به عمر امپراطوری عثمانی پایان دهد و کشور کوچک ترکیه را بنیان نهد
|
|
| دسته بندی | تاریخ و ادبیات |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 355 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 160 |
سکولاریسم و کشب حجاب در ایران
چکیده
مصطفی
کمال آتاتورک در اثراقدامات تدریجی و آشکار توانسته بود به عمر امپراطوری
عثمانی پایان دهد و کشور کوچک ترکیه را بنیان نهد ، برآن شد تا کشور
ترکیه را در مسیر نوسازی قرار دهد ؛ نوسازی که مصطفی کمال خواستار آن بود ،
در واقع غربی سازی بود و در این راستا می بایست تمام سنتها از بین می رفت
. وی برای رسیدن به این هدف، مبارزه گسترده با مذهب و نیروهایی مذهبی
انجام داد و اسلام رسمی را بطور کامل از جامعه ترکیه پاک کرد . در کنار
اقدامات مصطفی کمال ؛ وابستگی روحانیون سنی به دولت و عدم استقلال سیاسی و
مالی این زمینه را برای مصطفی کمال فراهم آورد تا بتواند با ترکیب سیاست
پنهان و آشکار ترکیه را به یک کشور سکولار تبدیل کند .
از
طرف دیگر در ایران نیز رضاشاه به زعم خود برآن شد تا جامعه ایران را
همانند ترکیه بسوی تمدن و نوسازی هدایت کند . در راستای چنین اقدامی طبیعی
بود که از طرف روحانیون که به عنوان ترویج دهندگان دین در جامعه محسوب می
شدند ،در مقابل چنین اقدامی مقاومت صورت گیرد ، استقلال سیاسی، اقتصادی به
روحانیون این کمک را می کرد تا در مقابل سیاستهای نوسازی رضاشاه که توأم
با دین زدایی بود مقاومت کنند .
استقلال
یکی از بزرگترین امتیازات روحانیت شیعه درمقایسه با روحانیت سنی است .چه
در دوره صفویه، چه در دوره هایی افشاریه و زندیه و قاجاریه و چه در دوره
پهلوی، روحانیت اگر چه متفاوت اندیشیدند ولی هیچ گاه زیر بار زور و دستور و
ابلاغیه و فرمان شاهی نرفت. نتنها این وضعیت و آرمان را حفظ کرد بلکه در
شرایط مقتضی با قدرت ظالمانه مبارزه کرد و برای ایجاد فضایی مساعد تر برای
دینداری و دین مداری ، با حاکمان در افتاد و نهایتاً
کوشید
تا نظامی اسلامی برمبنای دین و مردم تأسیس کند . از دوره های بسیار سخت و
طاقت- فرسا برای روحانیت ، دوره حکومت بیست ساله رضاخان بود . در این
دوره روحانیت با شدیدترین برخوردها وعمیق ترین موانع مواجه شد . رضاخان که
سودای ترقی و پیشرفت ایران به مانند کشورهای اروپایی را درسر داشت ، سعی
می کرد مهمترین موانع را که به زعم او مذهب و روحانیت بود ، از میان
بردارد . او علاوه بر مقابله های خشن و زورمندانه با روحانیت ، بر آن بود
تا تمام نمادهای مذهبی را از جامعه حذف کند . رضاشاه برای از بین بردن
مذهب و نیروهایی مذهبی از تمام امکانات استفاده می کرد تا هرچه زودتر به
زعم خویش کشور را به دروازه های ترقی برساند .
در
پژوهش حاضر با مطالعه اقدامات ضد دینی در ایران و ترکیه که نهایتاً جامعه
را به سوی سکولاریسم هدایت می کرد ، آشنا خواهیم شد . و همچنین در این
پژوهش سیاست های رضاشاه و آتاتورک را در مقابل مذهب و نیروهایی مذهبی بصورت
مقایسه ای بررسی خواهیم
کرد.
فصل اول : کلیات
معرفی
روش و ماهیت تحقیق که معمولاً به شکل طرح تحقیق یا طرح پژوهش ارائه می
شود موجب می شود که محقق و خواننده بر محتوا و شکل تحقیق تسلط و احاطه
داشته باشند . با معرفی روش و ماهیت تحقیق است که ارزیابی و قضاوت در
توفیق یا عدم توفیق نتایج علمی تحقیق براساس هدف و روش اعلامی میسر می شود
براساس چنین ضرورتی دربخش ابتدایی این پژوهش طرح مسأله - تاریخچه موضوع -
هدف و قلمرو تحقیق - بیان فرضیه - روش گردآوری داده ها و تجزیه و تحلیل
آنها – سازماندهی تحقیق و سایر مسائل به منظور تبین و تحدید و تدقیق و
تعمیق موضوع مورد بررسی قرارمی گیرد .
1-1) بیان مسأله
تاریخ بزرگترین منبع شناخت ، سرشارترین ذخیره تجربه اندوزی و مؤثرترین وسیله
عبرت گیری برای گام برداشتن در حال و روشن نمودن تصویر آینده است . تاریخ بستری
است
که ما را با منابع اصلی اندیشه ها و ریشه تحولات آشنا می سازد . از این
رو درمراجعه به تاریخ بایستی بسیار دقیق بود و به ابعاد و زمینه های فکری –
سیاسی – اقتصادی و فرهنگی و بین الملی حوادث و تحولات توجه نمود .
تاریخ
معاصر ایران و ترکیه نیز از نظرمحتوا و مضمون یاسی، اجتماعی و فرهنگی و
کیفیت تحولات و فراز و فرودهای آن به خصوص در زمینه تعامل دین و دولت
دربردارنده
حوادث و تجربیات مهمی است که آگاهی دقیق از آنها میتواند برای ما در پیمودن راه دشوار
در مقطع حساس کنونی مفید باشد و بی توجهی به آن موجب ضرر و زیان خواهد شد .
جنبش ها و انقلاب های مهم در تاریخ اسلام و بویژه در ایران و ترکیه با رهبری و
حمایت روحانیون همراه بوده است . تحریم تنباکو – انقلاب مشروطیت و جنبش های
مقطعی در شهرهای مختلف ایران عموماً به رهبری روحانیت و تحت تأثیر مستقیم عنصر
دین صورت گرفته است ؛ در تاریخ اجتماعی ، سیاسی عثمانی و سپس ترکیه هم دین و روحانیت نقش مهمی داشته اند .
اعلان
جنگ عثمانی به مصر در سا ل 1516 با فتوای شیخ الاسلام علی جمالی صورت
گرفته است . در دولت عثمانی شماری از پادشاهان براساس فتوای شیخ الاسلام ها
از قدرت و سلطنت خلع شده اند .سلطان سلیم سوم و سلطان عبدالعزیز دوم و
سلطان عبد- الحمید دوم با فتوا خلع شده اند .
همچنین قیام شیخ رجب و شورش شهر سیواس درمرکز ترکیه و قیام شیخ سعید در
شرق ترکیه ( پس از تشکیل ترکیه جدید) با رهبری وهدایت روحانیون صورت گرفته است .
به قدرت رسیدن مصطفی کمال پاشا در ترکیه و همچنین رضاخان در ایران از جمله
حوادث
مهم تاریخی است که سرآغاز وسرمنشاء تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی بزرگی
دراین دو کشور به شمار می آید . به قدرت رسیدن مصطفی کمال پاشا و رضاخان
در کنار شرایط داخلی ناشی از شرایط و تحولات بین الملی پس ازجنگ جهانی اول
وانقلاب بلشویکی در روسیه محسوب می شود . در دوران زمامداری مصطفی کمال
پاشا و رضاخان ؛ کشور ایران و ترکیه وارد مسیری متفاوت از سیرتاریخی خود شد
. گسترش یافتن وابستگی های فرهنگی ایران و ترکیه به غرب و ترویج غربگرایی
و خود باختگی و پی گیری سیاست های تجدد گرایانه از طریق تضیف مذهب و از
بین بردن دین و نیروهای مذهبی و همچنین تشکیل ارتش مدرن برای از بین بردن
مخالفان از مهمترین رویدادهایی است که با این دوران آغاز می شود .
در
ایران و ترکیه هر چند که روند تجدد گرایی از زمانهایی بسیار دوری آغاز
شده بود ولی در دوران حاکمیت رضاشاه و مصطفی کمال حرکت به سوی غرب و غرب
گرایی
بیشتر
و با جدّیت و در قالب یک دولت متمرکز و مدرن دنبال گردید . برای رسیدن به
چنین آرمانی هرچیزی که درکشوراحساس می شد در برابر نوسازی مقاومت خواهد
کرد به سرعت از بین برده می شد .
قرن
هیجدهم میلادی سرآغاز فصل نوینی در تاریخ کشورهای اسلامی محسوب می- شود .
در این قرن دنیای اسلام شاهد رشد و قدرت نمایی رقیبی در مقابل خود شد که
تا آن
زمان در روابط بین دنیای اسلام با ممالک غیر مسلمان بی سابقه بود . در جوار و همسایگی
اروپا سرزمینهای مسلمان نشینی قرار داشتند که تا آن زمان عمدتاً تحت کنترل امپراطوری
کهن عثمانی قرار داشتند . امپراطوری قدرتمندی که تا یک قرن قبل از آن توانسته بود تا مرکز
اروپا پیشروی کند . ولی از قرن هیجدهم اوضاع به تدریج عوض می شود دولتهای اروپایی
درسایه
ثروت عظیم به دست آمده ازممالک و مستعمرات خود در قاره آمریکا، آفریقا و
آسیا و نیز رشد و پیشرفت تکنولوژی وعلوم جدید در آن قاره دارای آنچنان
قدرتی شدند که خود را برای تهاجمی سنگین و همه جانبه به همسایگان مسلمان
نشین خود به قدرکافی قدرتمند دیدند.
تا اوایل قرن 19 بسیاری از مناطق مسلمان نشین تحت کنترل اروپایان قرار گرفت .
ایران
از بخش شمال مورد حمله روس قرارگرفت و بخش قابل توجهی ازقلمرو خود را از
دست داد.درکشورعثمانی سطح درگیری بسیار وسیع بود ازقرن هیجدهم به بعد کلیه
تصرفات عثمانی ترکی در اروپای شرقی – خاورمیانه – آفریقا و همچنین قفقاز
مورد تهاجم دولتهای اروپایی قرار گرفته بود و هراز چند گاهی بخشهایی از
قلمرو عثمانی در مواجهه با یکی از دول اروپایی از دست می رفت.
